Procedura postepowania z dzieckiem sprawiającym trudności wychowawcze i przejawiającym zachowania agresywne.

PROCEDURA POSTĘPOWANIA Z DZIECKIEM SPRAWIAJĄCYM TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE I PRZEJAWIAJĄCYM ZACHOWANIA AGRESYWNE

W PRZEDSZKOLU PUBLICZNYM BAJKOWA KRAINA W TŁUCHOWIE

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2230),

- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023r. poz. 900)

- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359, ze zm.)

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły i stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 356),

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1280 ze zm.),

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 października 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (t.j. Dz. U. z 2020 poz. 1604).

1. Przepisy ogólne:

Interwencja w sytuacjach zachowań agresywnych i przemocy to kompleksowy system działań zmierzających do zmiany zachowania sprawców i ofiar agresji oraz przemocy. Interwencja może być skuteczna tylko wtedy, gdy w przedszkolu zostanie wprowadzony, zaakceptowany i konsekwentnie stosowany przez nauczycieli, pracowników obsługi
i rodziców jednolity system reagowania na przemoc i agresję. Należy reagować na każdą sytuację związaną z agresją i przemocą – brakiem reakcji komunikujemy dzieciom,
że mają prawo tak się zachowywać. Działania powinny być konsekwentne i spójne. Ważne jest, aby wykazywać jednocześnie troskę o dziecko. Nie należy potępiać dzieci,
ale wskazywać na zachowania, których nie aprobujemy i wyrażać swoją niezgodę na stosowanie agresji i przemocy. Ocenie podlega nie dziecko, lecz zachowanie.

Cel ogólny procedury:

Osiągnięcie celów wychowania przedszkolnego określonych w podstawie programowej,
w szczególności w zakresie budowania u wychowanków systemu wartości
i wzmacniania orientacji w tym, co dobre, a co złe, w zakresie kształtowania u dzieci odporności emocjonalnej, koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych
i trudnych sytuacjach oraz w zakresie rozwijania umiejętności społecznych, które
są niezbędne w budowaniu poprawnych relacji między dziećmi i dorosłymi.

Cele szczegółowe procedury:

1. Eliminowanie agresji jako zagrożenia dla bezpieczeństwa dzieci i pracowników.

2. Usprawnienie i zwiększenie skuteczności oddziaływań wychowawczych wobec dzieci wykazujących objawy zagrożenia niedostosowaniem społecznym, niepoddającym się oddziaływaniom terapeutycznym czy też wychowawczym, mającym na celu eliminację zachowań niepożądanych/zagrażających bezpieczeństwu dziecka prezentującego takie zachowania tudzież innych dzieci.

3. Uświadomienie rodzicom dziecka ich roli w procesie wychowawczym
   i wypracowanie metod współpracy pomiędzy przedszkolem a rodzicami
   w pokonywaniu trudności wychowawczych, stosowaniu spójnych, konsekwentnych oddziaływań.

4. Zapobieganie zachowaniom niepożądanym dzieci, w szczególności o charakterze powtarzalnym mimo uprzedniego stosowania metod wychowawczych
   mających na celu obniżenie poziomu prezentowanych zachowań niepożądanych u dziecka.

5. Wskazanie działań zapobiegawczych (profilaktycznych) oraz naprawczych (korekcyjnych) w stosunku do zachowań dzieci sprawiających trudności wychowawcze.

6. Zabezpieczenie zdrowia fizycznego i psychicznego wychowanków przedszkola celem nienarażania ich na akty agresji bezpośredniej ze strony rówieśników tudzież bycia ich świadkami.

Definicja agresji:

Agresja to każde zamierzone działanie w formie otwartej lub symbolicznej, mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu. (Ranschburg 1985, s. 77)

Formy dziecięcej agresji:

• Agresja werbalna – polega na konfrontacji słownej związanej z wyzwiskami, a także z obwinianiem, skarżeniem, lamentowaniem. Są to także: kłótnie, obraźliwe słowa, prowokowanie.

• Agresja fizyczna – polega na ataku fizycznym bądź obronie. Jej przyczyną często bywa konflikt o zabawkę lub pomysł na zabawę. Przejawia się zarówno biciem, kopaniem, szczypaniem, gryzieniem, popychaniem, rzucaniem i niszczeniem przedmiotów.

• Agresja pośrednia (cicha) - występuje wtedy, gdy dziecko wyłącza się z komunikacji, świadomie ignoruje i wyraża przesadnie brak zainteresowania innymi dziećmi. Sygnalizuje antypatię i broni się przed kontaktem społecznym, przygotowuje w tajemnicy przykry dowcip.

• Agresja relacji – może prowadzić do wykluczenia z grupy pewnych osób, przedstawienia siebie w lepszym świetle oraz narzucania komuś swojej woli.

Zachowania agresywne dziecka to także:

• opór wobec rodzica/nauczyciela;

• niszczenie przedmiotów własnych i cudzych;

• przesadne żądanie zainteresowania oraz uwagi ze strony innych;

• przeszkadzanie innym dzieciom;

• wybuchowość;

• żądanie natychmiastowego zaspokojenia potrzeb;

• krzyki i groźby wobec innych dzieci

Zakres procedury:

Niniejszy dokument reguluje zasady postępowania nauczycieli, wychowawców, specjalistów i pracowników niepedagogicznych wobec dziecka przejawiającego agresywne zachowania w przedszkolu. Do znajomości procedury zobowiązani są wszyscy pracownicy placówki oraz rodzice i opiekunowie prawni wychowanków.

2. Reguły postępowania doraźnego wobec przejawów agresji:

1. Każdy nauczyciel, jak i inny pracownik przedszkola zobowiązany jest do przeciwstawiania się przejawom agresji ze strony wychowanków.

2. Działaniom skierowanym na usunięcie bezpośredniego zagrożenia powinna towarzyszyć próba wyciszenia dziecka poprzez rozmowę, odwrócenie jego uwagi, wyprowadzenie z sali itp.

3. Podejmując interwencję wobec agresywnego dziecka, należy dążyć
   do zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim wychowankom, a także sobie.

4. Zapewnienie bezpieczeństwa pozostałym dzieciom poprzez odizolowanie agresywnego dziecka. Jeśli istnieje taka konieczność (w sytuacji powikłanego wybuchu agresji) nauczyciel wyprowadza agresywne dziecko z sali lub placu zabaw, jednocześnie zapewnia pozostałym dzieciom opiekę dając im poczucie bezpieczeństwa.

5. Reakcja wobec przejawów agresji powinna być adekwatna do skali zagrożenia spowodowanego agresją, jak również do okoliczności zdarzenia, wieku i stopnia rozwoju sprawcy.

6. Podejmując interwencję wobec agresywnego dziecka, należy powstrzymać
   się od przejawiania w stosunku do niego agresji fizycznej i słownej (nie należy: obrażać dziecka, zawstydzać go ani oceniać; ocenie zawsze podlega zachowanie, a nie osoba).

7. Reakcja powinna być stanowcza, a przekaz słowny prosty i jasny, dostosowany
   do wieku dziecka i jego możliwości intelektualnych.

8. Użycie siły fizycznej jako środka przymusu jest ostatecznością w przypadku konieczności powstrzymania dziecka przed zadaniem ciosu innej osobie, zachowywania się w sposób stwarzający niebezpieczeństwo dla niego lub innych dzieci (np. bieganie po sali, chodzenie po stolikach, wspinanie się na meble itp.), w celu rozdzielenia bijących się dzieci czy pozbawienia dziecka niebezpiecznego przedmiotu, jeśli odmawia ono jego dobrowolnego oddania.

9. Wychowankowie, przeciwko którym skierowana była agresja, powinni zostać otoczeni opieką, a w razie doznania przez nich krzywdy powinna im zostać udzielona pomoc.

10. Osoba podejmująca interwencję, niebędąca wychowawcą grupy, do której uczęszcza agresywny wychowanek, informuje o zdarzeniu wychowawcę.

11. Wychowawca przeprowadza rozmowę z dzieckiem agresywnym
    w celu wyjaśnienia powodów niewłaściwego zachowania oraz z grupą dzieci
    o zaistniałej sytuacji. Wychowawca ma prawo zaprosić na taką rozmowę psychologa, pedagoga lub/i pedagoga specjalnego bądź logopedę.

12. Po wystąpieniu agresywnego zachowania dziecka powinna zostać sporządzona notatka służbowa. Należy poinformować osobiście rodziców/opiekunów prawnych o zaistniałej sytuacji bezpośrednio lub poprzez zalecane w przedszkolu formy kontaktu z rodzicami. Gdy zachowanie zagrażało zdrowiu i bezpieczeństwu, nauczyciel zobowiązany jest poinformować o tym fakcie dyrektora oraz psychologa i pedagoga specjalnego, a także każdego innego specjalistę pracującego z dzieckiem. Należy również poinformować rodziców/opiekunów prawnych wychowanków, przeciwko którym skierowana była agresja.

3. Zasady postępowania w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia wynikających z trudnych zachowań dziecka:

1. Celem działań doraźnych zawartych w procedurze jest przywrócenie stanu bezpieczeństwa dla wszystkich uczestników zdarzenia. Działania są prowadzone
do momentu, aż minie stan bezpośredniego zagrożenia zdrowia/życia.

2. Przeciwdziałamy agresji, zachowując bezpieczny dystans od dziecka agresywnego, stosując pozytywny komunikat werbalny. Jeśli to nie wystarcza przytrzymujemy dziecko do momentu wyciszenia się lub do czasu przybycia innych nauczycieli/pracowników, lub gdy nie ma możliwości opuszczenia grupy
a wychowanek bez przytrzymania mógłby zagrozić bezpieczeństwu innych dzieci
czy sobie samemu. O zamiarze zastosowania przymusu należy dziecko uprzedzić. Ważne by, o ile to możliwe, podczas przytrzymania były obecne co najmniej dwie osoby dorosłe. Izolujemy dziecko zapewniając bezpieczne warunki dla niego i innych (najpierw proponujemy dziecku samodzielne wyjście, jeśli odmawia wyprowadzamy go – uprzedzamy, że będzie wyprowadzone).

3. Jednocześnie wzywamy drugą osobę (pomoc nauczyciela, pracownika obsługi lub innego nauczyciela, dyrekcję przedszkola) w celu zapewnienia bezpieczeństwa pozostałym wychowankom.

4. Jeżeli któreś dziecko jest poszkodowane udzielamy mu koniecznej pomocy.

5. Dziecko zachowujące się agresywnie powinno być odizolowane lub zabrane
do odosobnionego pomieszczenia przez nauczyciela udzielającego pomocy.
W przypadku braku takiej możliwości należy pozostałym dzieciom zapewnić bezpieczeństwo przez wyprowadzenie ich do innej sali.

6. O zdarzeniu niezwłocznie powiadamiamy dyrekcję, w następnej kolejności rodziców wychowanka (nie później niż tego samego dnia).

7. Sporządzamy notatkę służbową, w której wymienione są osoby biorące udział
w zdarzeniu, jego czas i przebieg.

8. Rodzic/opiekun prawny podpisuje zgodę na przytrzymanie dziecka w sytuacjach, kiedy jego zachowanie zagraża bezpieczeństwu i/lub zdrowiu jego i innych osób pozostających w bezpośrednim otoczeniu.

9. Brak zgody na przytrzymanie dziecka jest podstawą do wezwania pogotowia ratunkowego lub w późniejszym czasie skreślenia dziecka z listy wychowanków przedszkola.

10. Każdorazowo, gdy nie możemy opanować sytuacji za pomocą środków własnych, dziecko nie zmienia swojego zachowania, zagraża bezpieczeństwu swojemu i innych, zakłóca prowadzenie zajęć dydaktycznych, swoim zachowaniem wpływa negatywnie na stan psychiczny i fizyczny innych dzieci, a wszelkie próby wyciszenia go zawodzą, wzywamy niezwłocznie rodzica dziecka celem odebrania go z przedszkola. W ostateczności nauczyciel ma prawo również wezwać służby medyczne i inne.

11. W sytuacji wystąpienia powikłanego wybuchu agresji dziecka podczas podejmowania działań mających na celu wyciszenie/uspokojenie wychowanka powinny być obecne co najmniej dwie osoby celem zabezpieczenia bezpieczeństwa dziecka oraz bezpieczeństwa pracowników. W takiej sytuacji należy wezwać: innego wychowawcę oddziału, pracownika niepedagogicznego, logopedę, pedagoga specjalnego, psychologa lub dyrekcję. Osoba zawezwana do pomocy powinna pojawić się sama lub udzielić pomocy wychowawcy i skierować do miejsca zdarzenia inną osobę, która będzie w stanie udzielić takiej pomocy.

4. Reguły postępowania systemowego wobec dziecka sprawiającego trudności wychowawcze i przejawiającego agresję:

1. W przypadku powtarzających się przejawów agresji i innych zachowań trudnych wychowawca dziecka podejmuje działania w celu organizacji dla niego oraz ewentualnie także dla jego rodziców, form pomocy psychologiczno –pedagogicznej zgodnie z obowiązującymi w przedszkolu przepisami w tym zakresie.

2. Gdy zachowania agresywne się powtarzają powołany zostaje zespół interwencyjny w składzie: psycholog, pedagog specjalny, logopeda, wychowawca i każdy inny nauczyciel zaangażowany w pracę z dzieckiem prezentującym zachowanie agresywne. Zadaniem zespołu jest opracowanie strategii przeciwdziałania sytuacjom trudnym, niwelowanie zachowań agresywnych.

3. Zespół określa przyczynę zachowań agresywnych i opracowuje zasady postępowania w stosunku do agresywnego dziecka. Wychowawca oraz każdy nauczyciel pracujący z dzieckiem prowadzi systematyczną obserwację zachowania dziecka np. poprzez tabelę zachowań trudnych, zeszyt obserwacji.

4. Zespół informuje rodziców o dotychczas podjętych działaniach ukierunkowanych na korekcję niepożądanych zachowań dziecka oraz o zaplanowanych działaniach wychowawczych. Działania te zespół interwencyjny dokumentuje notatką służbową lub notatką w dzienniku wychowawcy grupy, psychologa, pedagoga specjalnego, logopedy lub innego specjalisty.

5. Rodzice zobowiązani są do współpracy w realizacji zaplanowanych działań. Współpraca powinna opierać się na zasadzie wzajemnego szacunku oraz dążenia do wzajemnego porozumienia bez oskarżania, osądzania oraz negowania działań wychowawców mających na celu eliminowanie zachowań niepożądanych ich dziecka.

6. Wychowawcy, nauczyciele i specjaliści zobowiązani są do budowania pozytywnej relacji z rodzicami dziecka, wspieraniu ich w stosowaniu właściwych oddziaływań wychowawczych. Powinni prezentować nieoceniającą postawę, pełną szacunku
i zrozumienia dla trudności, z którymi rodzic się mierzy.

7. Psycholog, pedagog specjalny, logopeda lub inny specjalista każdorazowo interweniuje w przypadku powikłanego wybuchu agresji dziecka celem udzielenia wsparcia dziecku, grupie i wychowawcom.

8. Zespół interwencyjny przedstawia na radzie pedagogicznej działania podjęte wobec trudnych zachowań dziecka. Rada pedagogiczna ma prawo rozmawiać podczas zebrania na temat sposobów niwelowania zachowań niepożądanych u tego dziecka, celem wymiany wiedzy i doświadczeń między wszystkimi pracownikami.

9. W razie niemożliwości przezwyciężenia trudności wychowawczych, braku współpracy lub utrudnionej współpracy (za utrudnioną współpracę uznaje się: uporczywe negowanie stosowanych oddziaływań wobec dziecka, podważanie autorytetu wychowawców lub specjalistów, poniżanie nauczyciela, zniesławianie dobrego imienia nauczyciela, stosowanie atakującego stylu komunikacji z wychowawcą, nagrywanie go bez zgody i inne zachowania uniemożliwiające nawiązanie współpracy opartej na wzajemnym szacunku) jak również odmowy rodzica do pogłębiania diagnozy dziecka (nawet jeśli uprzednio dokonano diagnozy w Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej), bądź odmowy podpisania przez rodzica zgody na przytrzymanie dziecka lub innych zaniedbań obowiązków rodzicielskich, rada pedagogiczna rozważa: poinformowanie o sytuacji Sąd Rejonowy, Wydział Rodzinny i Nieletnich lub/i skreślenie dziecka z listy wychowanków przedszkola. Dziecko sprawiające trudności wychowawcze zostaje usunięte z przedszkola po wyczerpaniu przez pracowników możliwości zabezpieczenia jego zdrowia i bezpieczeństwa oraz zdrowia i bezpieczeństwa innych wychowanków i pracowników, po zastosowaniu wszelkich metod, działań mających na celu niwelowanie zachowań niepożądanych oraz wprowadzeniu przez zespół interwencyjnych procedur postępowania z tym dzieckiem.

5. Postanowienia końcowe:

1. W przypadku zauważenia niestosownego traktowania dziecka, każda osoba, która zauważy ten fakt powinna:

1. W pierwszej kolejności powinna zwrócić uwagę danej osobie, która dopuszcza
   się niestosownego traktowania dziecka oraz zobowiązać ją do zmiany swojego postępowania.

2. Powiadomić o tym fakcie dyrektora przedszkola w formie ustnej bądź pisemnej do rozpatrzenia bądź przekazania sprawy do odpowiednich organów w celu dalszego wyjaśnienia.

3. Udokumentować swoje spostrzeżenia w notatkach służbowych, zeszycie obserwacji dziecka, z podaniem daty, miejsca i świadków (jeśli byli obecni).

Procedura wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Załącznik nr 1

Wyrażam zgodę na zastosowanie wobec mojego dziecka

……………………………………………………………………………………

(imię i nazwisko dziecka)

„Procedury postępowania z dzieckiem przejawiającym zachowania agresywne” w Przedszkolu Publicznym w Tłuchowie w przypadku wystąpienia u dziecka zachowań agresywnych zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwa jego samego, innych dzieci lub nauczycieli/pracowników przedszkola.

W procedurach tych stosuje się następująco:

1. Polecenie ustne powtórzone w razie potrzeby.

2. Próba podjęcia wykonania prośby razem z dzieckiem (bycie blisko, wzięcie dziecka

za rękę).

3. Odsunięcie/wyciszenie dziecka w sytuacji problemowej - prośba, by dziecko chwilę

odpoczęło na krzesełku, bądź wyprowadzenie z sali i pozostanie poza grupą pod

opieką dorosłego do czasu, gdy dziecko się uspokoi.

4. Przytrzymanie dziecka np. za rękę.

5. Przytrzymanie siłą, gdy dane dziecko jest szczególnie agresywne, gdy jest to część

napadu złości.

6. Pokazanie i zachęcanie do zachowania alternatywnego – w przypadku, gdy dana

osoba wykazuje pewną niedojrzałość społeczną.

Matka ……………………………………………………………….

Ojciec ……………………………………………………………….

(podpis rodziców/prawnych opiekunów)

Oświadczenie Rodzica

Tłuchowo dn. …………………………

Oświadczam, że zapoznałem się i rozumiem Procedurę Postępowania w Przypadku występowania u dziecka zachowań agresywnych (Procedura postępowania z dzieckiem agresywnym)

…………………………… ………………………………….

Podpis matki Podpis ojca